De Gloeilamp
(2016: wordt niet meer nieuw gemaakt. Alleen 'oude voorraad' kan nog verkocht worden)
Het elektrisch licht is in 1811 uitgevonden. Sir Humphrey Davy ontdekte dat een elektrische boog tussen 2 polen (+ en -) licht gaf. Pas in 1841 werd het eerste elektrische licht in gebruik genomen. Deze eerste lampen waren te snel stuk en gaven veel te veel licht om in huis te gebruiken. Om Licht te kunnen maken zijn het juiste filament (geleider) in de juiste doos (de glazen bol) zonder zuurstof nodig. Zuurstof zorgt ervoor dat de geleider in brand vliegt.
Het elektrisch licht, zoals we dat nu kennen, werd eigenlijk tegelijk (in 1879) door 2 mensen uitgevonden: Thomas Alva Edison in de Verenigde Staten en Sir Joseph Wilson Swan in Engeland.
Swan was eigenlijk de eerste die een gloeilamp maakte met een glazen bol. Het probleem was altijd om een vacuüm te krijgen en dat dan zo te houden. Edison was de eerste die de lamp van Swan geschikt maakte om thuis te gebruiken. Zijn lamp bestond uit een vacuüm in een glazen bol met daarin een platina filament. Deze lamp kon maar enkele uren branden.
(Edison draait z'n eerste werkende gloeilamp in een lamphouder)
Edison besloot een filament van koolstof te gebruiken. Toen hij daarna spanning op de draad zette, gaf deze een zacht oranje schijnsel. Vijftien uur later brandde het filament door. Aan het eind van 1880 maakte Edison een lamp van 16 Watt die het 1500 uur uithield.
Inmiddels zijn we het tijdperk van de gloeilamp voorbij. De gloeilampen die nu nog in gebruik zijn en verkocht worden kunnen niet meer vervangen worden door nieuwe voorraad. De gloeilamp wordt als te energie onvriendelijk gezien (maar ongeveer 5-10% van de energie wordt gebruikt om licht te maken, de andere 90-95% wordt gebruikt om warmte te maken).
De spaarlamp (al in 1928 uitgevonden door Philips) kwam aan het einde dan de jaren '80 van de vorige eeuw op de markt. Het rendement van die lampen was niet beter dan dat van de gloeilamp. Inmiddels bij de 4e generatie lampen is het rendement 30-40%.
Ook de spaarlamp zal gaan verdwijnen. De spaarlamp wordt nu al vervangen door de LEDlamp (1962 in productie gekomen), Deze lamp heeft nog weer een beter rendement dan de spaarlamp: 50%.
Eigenlijk zouden er alleen maar TL-lampen (sinds 1901 op de markt, het type dat nu gebruikt wordt, kwam 1n 1935 in de verkoop) gebruikt moeten worden. Deze lampen hebben een rendement van ongeveer 65%.
Activiteiten
1) Edison heeft meer uitvindingen gedaan. Noem nog 2 uitvindingen met het juiste jaartal.
2) Waarom is het zo belangrijk dat het filament brandt in een ruimte zonder zuurstof? Leg je antwoord uit.
3) De gloeilamp is niet de enige soort verlichting die we nu kennen. Noem 3 andere soorten lampen en leg het verschil uit met de gloeilamp.
4) De gloeilamp wordt in strips gebruikt om aan te geven dat een stripfiguur een ..... heeft. Waarom wordt de gloeilamp hiervoor gebruikt?
contact: info@techna.nl
| hans oostendorp stoommachine GL KB BB leerweg elektriciteit stroom spanning snelheid proeven natuurkunde techniek docent vmbo mavo vbo leerlingen kelvin celsius fahrenheit dichtheid massa mars volume brug motor constructie mir ruimte tandwielen regenboog licht laser straling atoom practicum maan zon planeten aarde saturnus zon elektromagnetisme elektromotor pascal magneet dynamo boiler ampere volt newton kracht hefboom moment onderwijs wps vernieuwde basisvorming lts vmbo les basisschool watt volt ohm spanning orkaan weer wolken rontgen licht kleur energie techna natuurkunde techniek scheikunde kinderen kids kidz werkstuk eenvoudig nieuwe manier van lesgeven presentatie powerpoint proef hersenknerser hotpot vraag vragen opdracht opdrachten schakelingen batterij schakelaar elektriciteitscentrale serie parallel componenten weerstand leerling meester klas les aantekeningen examen eenvoudig nask leraar lerares docente kerndoel competenties pdf 4e klas 3e 2e 1e belgie start profieldelen vernieud keuzedelen competentie |